Koolhydraten tellen

In Groot Brittannië zijn goede resultaten geboekt met het educatie programma DAFNE (Dose Adjustment for Normal Eating). Tijdens deze cursus van 6 of 12 maanden leerden mensen die net gediagnosticeerd waren met type 1 diabetes hoe ze hun insuline af moesten stemmen op het voedsel dat ze aten. De deelnemers waren positief over het feit dat ze de diabetes nu kunnen aanpassen aan hun levensstijl en ook hun HbA1c waardes waren verbeterd.

In Nederland wordt niet gewerkt met een dergelijk programma en is de scholing  per ziekenhuis nogal verschillend. Hoe tel jij je koolhydraten? Hou jij rekening met de glycemische index (wat?!) en ben je een wandelende koolhydratentabel? Of is het gewoon natte vingerwerk? Uit onderzoek blijkt namelijk dat type 1-ers die bewust met hun voeding bezig zijn, betere waardes hebben. Gelukkig zijn er een aantal manieren om je te helpen met tellen:

Er is natuurlijk altijd het Eettabel boekje van het Voedingscentrum. Het boekje werkt met eetlepels, sneetjes en glazen als hoeveelheid. Uiteraard zijn de grammen er ook bij vermeld, mocht je je eten wegen. Je kan op beide manieren er mee vooruit. Het Voedingscentrum heeft ook een gratis app, ‘Mijn Eetmeter‘, waarbij gebruikt gemaakt wordt van de voedingsmiddelen uit het boekje. Je maakt een account aan en vult in wat je gegeten hebt. Je kiest producten uit een lijst, of producten die anderen hebben toegevoegd of voegt zelf producten toe. Je krijgt dan een totaal overzicht van wat je gegeten hebt, koolhydraten, vetten, calorieën, vitamines, etc. Ook handig als je bijvoorbeeld wat wilt afvallen.

Online zijn ook genoeg lijsten te vinden. Bijvoorbeeld www.koolhydraten.nl of voedingslijsten samengesteld door ziekenhuizen. Download bijvoorbeeld de lijst van het Maasstad Ziekenhuis uit Rotterdam.

Applicaties

Naast Mijn Eetmeter zijn er nog vele andere applicaties die je kunnen helpen met het tellen van koolhydraten. De volgende applicaties zou je nog kunnen uitproberen:

VoedingsWaardeTabel	Een gratis app voor Apple/Android. Overzichtelijke alfabethische lijst van voedingsmiddelen. Er kan gekozen worden voor porties en grammen.
Koolhydratenkenner	Voor Apple/Android, te downloaden voor 1 euro. Mogelijkheid om zelf producten toe te voegen. Zowel grammen, als porties worden weergegeven.
MyFitnessPal	Gratis app voor Apple/Android, vooral gericht op afvallen. Beschikt wel over een uitgebreide voedingslijst, incl. koolhydraten. Geeft de mogelijkheid om zelf producten en recepten toe te voegen.
FatSecret	Wederom een app gericht op afvallen, maar heel volledig! Let dus niet op de naam. De zoekfunctie werkt uitstekend, inclusief verschillende merken en het bevat zelfs volledige menu’s van de grotere ketens. Je hebt zelfs de mogelijkheid tot het scannen van barcodes en bij het uittesten hier van, herkent de app echt bijna alles!

Ook kan je in de app store applicaties vinden die naast een voedingstabel ook direct helpen met het berekenen van de insuline. Een voorbeeld is ‘Help Diabetes’, een gratis Android app. Deze app werkt echter alleen met grammen, wat betekent dat je al je eten moet wegen. Wel heb je de mogelijkheid tot het toevoegen van eigen producten. Leuk weetje: deze app met voedingslijst staat standaard op de Animas Vibe insulinepomp. Een soortgelijke app voor de Apple gebruikers onder ons is de ‘Diapp‘. Voor zowel Android als Apple zijn er verschillende logboeken waar je je bloedsuikers, koolhydraten en insuline in kan bijhouden. Leuker en handiger dan de ouderwetse boekjes. Check hiervoor het artikel ‘Diabetes Apps‘.

Bayer heeft een leuke applicatie gemaakt (alleen voor iPad gebruikers): de Plate mate. Bij deze gratis applicatie kan je een virtueel bord eten samenstellen en op deze manier berekent de applicatie de hoeveelheid koolhydraten. De applicatie bevat een voedingstabel en het is mogelijk om je glucosewaardes op te slaan. De app heeft een e-mail functie, waardoor je de gegevens makkelijk naar je internist, diëtist of diabetesverpleegkundige kan verzenden.

Weegschalen

Met een app of boekje kan je nog steeds niet wegen, daarom is een digitale weegschaal een goede investering. De TriScale van Joseph Joseph kan je bijvoorbeeld opvouwen en eenvoudig meenemen. Of Google eens op zakweegschaal, een weegschaal voor in je (hand)tas. Er zijn ook digitale weegschalen met geïntegreerde voedingslijsten, waarbij je direct de koolhydraten kunt aflezen. En daarnaast bestaan er ook digitale lepelweegschalen. Je schept in de rijst en ziet direct het gewicht van één lepel. Vervolgens kan je lepel voor lepel optellen.

Pompen en meters

Alle insulinepompen kunnen tegenwoordig aan de hand van de gemeten bloedsuiker, actieve insuline en ingevulde koolhydraten en koolhydraatratio je een advies geven over je insulinedosis. Mocht je nu spuiten of hier geen gebruik van willen maken is daar ook weer een applicatie voor te downloaden zoals ‘Glucool’ of ‘ManageBGL’ (zie artikel: Diabetes Apps) of schaf een glucosemeter aan met een maaltijdinsulinecalculator, zoals de Freestyle InsuLynx van Abbot. Bij ‘Review filmpjes van bloedsuikersmeters‘ vind je een reviewfilmpje van deze bloedsuikermeter, gemaakt door Matthijs.

Andere tips voor het berekenen van de juiste dosis:
* Alsof het tellen op zich nog niet genoeg is, helpt het om ook rekening te houden met de glycemische index (GI). Het gaat hier om het verschil in langzame en snelle koolhydraten en ook de combinaties hiervan. Als je je bolus hier op aanpast, met bijvoorbeeld een gespreide bolus of een gecombineerde, kunnen je waardes beter uitkomen. Lees het artikel ‘Langzame en snelle koolhydraten – goed om te (w)eten‘ voor meer informatie over de GI.

* Probeer ook rekening te houden met de actieve insuline. Je insulinepomp geeft dit aan als je dit hebt ingesteld. De verschillende soorten insulines hebben een piekmoment en ook een maximale werkingsduur. Heb je 1,5 uur voor je maaltijd nog gebolust met bijvoobeeld Novo Rapid, is dit tijdens je maaltijd ook nog werkzaam.

* Sporten heeft invloed op de werking van je insuline, je wordt er gevoeliger van. Deze extra gevoeligheid kan tot twee dagen aanhouden. Zeker in combinatie met het piekmoment van de insuline kan het tot hypo’s leiden. Je kan dit opvangen met bijvoorbeeld je basaal, of door iets minder te bolussen of spuiten.