Het HbA1c

Aanstaande maandag is het weer zover, dan staat mijn kwartaalbezoek gepland bij de endocrinoloog. Ik ben altijd nieuwsgierig en toch wel een klein beetje zenuwachtig over de uitslag van de HbA1c-test. Het gevoel lijkt op het wachten op een examenresultaat, alleen hierbij gaat het over ‘hoe heb ik de afgelopen periode mijn suikers onder controle kunnen houden?’ in plaats van ‘heb ik mijn leerstof wel goed genoeg geleerd?’

Maar wat is nu eigenlijk een HbA1c-test?

Glucose dat in het bloed aanwezig is, bindt zich aan hemoglobine. Hemoglobine is een eiwit dat aanwezig is in rode bloedcellen. Door de binding glucose aan hemoglobine ontstaat glycohemoglobine ofwel het HbA1c. Glucose dat zich gebonden heeft aan de hemoglobine blijft hier enige tijd aan vastgekleefd. De waarde van het HbA1c is hierdoor een weerspiegeling van de glucosewaardes van de afgelopen 8 tot 12 weken. Te hoge bloedsuikers leiden dus tot een verhoogd HbA1c. 1

De grafiek hierboven is een weergave uit een onderzoek opgezet door de Harvard Medical School, waarbij het verband tussen het gemiddelde bloedsuiker en het HbA1c gedurende 3 maanden bij 25 personen werd onderzocht. Op de verticale as staat het gemiddelde bloedglucose (mmol/l) vermeld en op de horizontale as het HbA1c (%). Zoals je kunt zien is er een diagonale, omhooglopende lijn te trekken. Dit geeft aan dat er een verband bestaat tussen de gemiddelde bloedsuikerwaarde en het HbA1c: hoe hoger de gemiddelde bloedsuikerwaarden, hoe hoger het HbA1c. 2

Wanneer diabetes wordt vastgesteld hebben mensen vaak een HbA1c-waarde van boven de 48 mmol/mol (6,5%). Uit onderzoek is echter gebleken dat dit niet wil zeggen dat wanneer de waarde onder de 48 mmol/mol is, er geen diabetes aanwezig is. Hiervoor kan beter de nuchtere bloedsuiker worden gebruikt als diagnostisch middel met als afkappunt 6.1 mmol/l of 110 mg/dl. 3

Mijn diagnose

Toen ik zelf in België in het ziekenhuis op de Spoed Eisende Hulp belandde was mijn suikerwaarde 666 mg/dl (37.0 mmol/l). Helaas kon ik dit cijfer niet meer veranderen: de diagnose diabetes type 1 stond vast. Zo’n suikerwaarde kwam wel even zuur aan. Doordat al langere tijd mijn bloedsuikerwaardes verhoogd waren, had inmiddels het glucose in mijn bloed zich al veelvuldig vastgekleefd aan het hemoglobine waardoor ook het HbA1c flink verhoogd was.

Het moment was nu aangebroken om te zorgen dat ík weer de baas zou worden over mijn glucosewaardes en het HbA1c. Het enige middel waarmee je deze strijd kan aangaan, is als diabetes type 1 patiënt: insuline. Toen ik in het ziekenhuis lag, en ik lichtelijk gedeprimeerd naar de vrolijk gekleurde oranje insulinespuit lag te kijken die voor mij op het kastje lag, kwam mijn endocrinoloog binnen met het volgende advies: ‘Zie het als een uitdaging, je hebt hier twee spuiten, je alvleesklier is een prachtig orgaan, maar dit werkt helaas niet meer. Het is nu aan jou om met behulp van deze spuiten je alvleesklier zo goed mogelijk te evenaren. Leer te denken als je alvleesklier!’ Na het horen van dit advies zat ik opeens rechtop en een stuk gelukkiger in bed: vanaf nu ligt mijn gezondheid dus letterlijk in mijn eigen handen, ik ga dat goed aanpakken!

Complicaties

Bij ieder kwartaalonderzoek wordt standaard het HbA1c gecontroleerd. Indien je waardes langdurig boven de 58 mmol/mol (7,5%) zitten dan ontstaan er risico´s op complicaties, en dat wil je toch niet? Resultaten uit een onderzoek van de Universiteit van Pittsburgh waarbij diabetes type 1 patiënten gedurende 30 jaar werden gevolgd liet zien dat mensen die geboren worden na 1965 gemiddeld een levensverwachting hebben van 69 jaar. Dat is een stuk minder in vergelijking met de algemene levensverwachting die tussen de 77 jaar voor mannen en 81 jaar voor vrouwen ligt. 4

Dit lijkt een somber bericht, maar hier kun je zelf wat aan doen. Het belangrijkste is ervoor zorgen dat je bloedsuikers gedurende een langere periode niet te veel verhoogd zijn. Streefwaarden zijn hierbij: 4.5-8 mmol/l of 80-150 mg/dl. Een HbA1c van onder de 53 mmol/mol (7,0%), maar liever nog onder de 48 mmol/mol (6,5%) vermindert het risico op het ontstaan van complicaties. Complicaties die kunnen ontstaan zijn diabetische retinopathie, nierfalen en cardiovasculaire ziekten. Daarbij kan een veel te hoge bloedsuiker leiden tot een diabetische ketoacidose die een levensbedreigende situatie kan worden indien hier niet snel een behandeling op volgt.

Hypo’s

Echter zijn niet alleen te hoge HbA1c-waardes schadelijk, ook een te laag HbA1c is niet goed. Aangezien het HbA1c in verband staat met de bloedglucosewaarden kun je je bedenken dat een te laag HbA1c het gevolg is van te lage bloedsuikerwaarden gedurende de voorafgaande 120 dagen. Er wordt gesproken van een te lage bloedsuiker indien deze zich onder de 4,0 mmol/L (of 72mg/dl) bevindt. Te lage bloedsuikers kunnen het gevolg zijn van een te hoge insulinetoediening, te laat ingenomen maaltijden, beweging en bijvoorbeeld het drinken van alcohol. Een lage bloedsuiker kan eveneens gevaarlijk zijn indien hier niet snel actie op ondernomen wordt.

Mijn HbA1c is inmiddels genormaliseerd, diabetes is niet de baas over mijn leven, maar ik ben de baas over mijn diabetes. Mijn leidraad is dan ook:
Leer te denken als je alvleesklier!

Bronnen:
1 Use of Glycated Heamoglobin (HbA1c) in the diagnosis of Diabetes Mellitus – Abbreviated Report of a WHO Consultation.
2 Nathan, D.M., Turgeon, H., Regan, S. (2007) Relationship between glycated heamoglobin levels and mean glucose levels over time. Diabetologia 50:2239-2244
3 Use of Glycated Heamoglobin (HbA1c) in the diagnosis of Diabetes Mellitus – Abbreviated Report of a WHO Consultation.
4 http://www.diabetes.co.uk/diabetes-life-expectancy.html