Uit eten met ééndiabetes – deel 1: Sushi

Uit eten gaan: ik heb er een haat-liefderelatie mee. Weinig is zo lekker en zo ingewikkeld tegelijkertijd. Daarom dit artikel! Om het hopelijk wat makkelijker te maken, en daarmee leuker. (Kon de belastingdienst dat ook maar.) Het blijft vervelend als je na een heerlijke avond gezelligheid en lekkere hapjes met hyper-dorst, gaar op de bank ploft.

De komende tijd ga ik voor jullie verschillende soorten restaurants en hun eten bespreken en suggesties geven over hoe je dat eventueel aan kunt pakken.

Vandaag: sushi!

Ik ga uit van twee situaties: spuiten met pen of bolussen met een pomp – de pomp een Omnipod in dit geval omdat ik die zelf heb en die het beste ken. Als je een andere pomp hebt zijn er vast vergelijkbare mogelijkheden.

Wel wil ik even zeggen: hoe je reageert op eten is voor iedereen anders, dus luister vooral naar je eigen lijf, meetapparatuur en je diabetesverpleegkundige/diëtiste.

Sushi dus.

Sushi heeft vooral heel veel koolhydraten, en je eet het vaak in meerdere gangen of rondes en/of langzamer voor de gezelligheid van het tafelen. Dat maakt het lastiger dan het lijkt op basis van de voedingswaarde alleen.

Veel mensen denken bij sushi meteen aan rauwe vis maar het bepalende ingrediënt van sushi is natuurlijk de rijst (met rijstazijn). In veel sushi-varianten kom je ook gedroogde zeewier (nori) tegen. Ook wasabi wordt vaak gebruikt. Dit is pittig en doet een beetje aan mosterd denken. De rijst is vaak gecombineerd met rauwe vis, maar kan ook met gekookte of gerookte vis gemaakt zijn. In plaats van vis kun je ook kiezen voor zeevruchten, zeewier, gebakken ei of groente.

Een ander gerecht dat veel op sushi lijkt is sashimi. Sashimi bestaat uit alleen vis en is wat dat betreft dus ook handig voor ons type éénen want deze bevat geen rijst dus ook nauwelijks koolhydraten! Maar, om nou alleen sashimi te eten is ook wat saai…Ik zal het dus hebben over de soort met rijst.

De sushi die we in het Westen eten wijkt soms best af van het originele traditionele Japanse gerecht. Zo is het vetgehalte vaak hoger dan in het origineel, bijvoorbeeld door het gebruik van mayonaise of veel avocado. Maar ook gefrituurde ingrediënten zijn hier een oorzaak van. Wat dat betreft kan er dus ook wel een verschil zijn tussen de sushi van de Albert Heijn to go, je lokale chin.ind.jap. restaurant, de Shabu Shabu en de sushi bij een vooraanstaand Japans restaurant. Dit vettige kan het lastig maken voor ons. Waarom dat zo is, leg ik verderop uit.

Samenvattend: sushi bevat in het algemeen dus vooral veel koolhydraten, ca. 80%. Per stukje sushi kun je uit gaan van ca. 5-7 gram koolhydraten. Verder zijn het vooral eiwitten en daarna vet.

Dus, stel je eet 3 rondes van 5 stuks sushi met rijst… Dan zit je toch al gauw aan 75-105 gram koolhydraten. Exclusief wat je evt. nog drinkt. (Het traditionele Japanse alcoholische drankje sake bevat maar 5 koolhydraten per 100 gram, maar, dan zit je weer met alcohol: ook niet ideaal. Dat is een verhaal voor een andere keer.)

Stel, je laat de gefrituurde hapjes links liggen:

…dan kun je met je spuit in drie etappes spuiten en zo ook een wat vertraagde werking van je insuline opbouwen. Dit omdat sushi ondanks vooral koolhydraten, toch ook wel wat vet heeft; maar hoofdzakelijk omdat je er veel langer over doet aan tafel dan de gemiddelde aardappel-vlees-groente-thuis-maaltijd. Gezien de werking van insuline vaak ca. 2,5-3 uur is, maar met een piek na 1 uur, is het handig om die piek wat te verspreiden als je lang tafelt.

Dus, de eerste ronde spuit je op basis van je eigen ratio (hoeveel koolhydraten jouw lijf aan kan met 1 eh insuline) voordat je gaat eten, en de tweede en derde voor het gemak nadat je weet hoeveel sushi stuks je ca. op hebt, dus na het eten van die ronde.

Met je pomp kun je hetzelfde doen: dus de eerste ronde een bolus voor het eten en de tweede, en de derde er na.

Nog even over dat vet: stel, je eet ook gefrituurde zaken of mayonaise in je sushi – dan kun je de laatste ronde met een pomp het best je bolus insuline vertraagd af laten geven gedurende 1 of 1,5 uur bijvoorbeeld. Diëtiste Robertien van ‘t Klooster legt uit waarom:

‘Vet vertraagt de vertering van koolhydraten, waardoor de glucosestijging wat later op gang kan komen. Daarom is het handig om deels na het eten te spuiten, of een speciale (vertraagde) bolus te gebruiken. Bij baggervette maaltijden/veel vet ineens kan dit je insulinebehoefte verhogen tot maar liefst 35%. Daarnaast veroorzaken de vrije vetzuren die vrijkomen bij de vertering van vet ook insulineresistentie (dit vermindert de werking van je insuline). Dit laatste gebeurt vaak later na de maaltijd pas, vaak in de loop van de nacht. Als je dit merkt, dan kan het zinvol zijn je basaal in de nacht te verhogen met een tijdelijke basaalstand op je pomp, of, in het geval dat je geen insulinepomp hebt, ‘s nachts te meten en corrigeren.’

Eet je ook gefrituurde hapjes, maar heb je geen pomp voor ook een vertraagde bolus, dan kun je bijvoorbeeld de helft van je bolus voor de gefrituurde hapjes bij het eten al bolussen, en de rest – na meten – bijvoorbeeld 1,5 uur na de maaltijd (afhankelijk van hoe jouw lijf reageert op de combinatie koolhydraten en vet).

Naast dit alles is het natuurlijk sowieso heel belangrijk om goed te controleren na het eten! Na 1,5 uur, en nog eens wat later, na 2,5 of 3 uur bijvoorbeeld als je bolussen zijn uitgewerkt. Tussendoor tijdens het eten meten heeft weinig zin: althans, daar kun je weinig conclusies aan verbinden omdat je hele stofwisseling en lijf bezig is met de sushi en insuline en dat weinig zegt over welke kant het op gaat even later. Beter check je minstens 1,5 uur na de maaltijd hoe je er voor staat, en kun je dan evt. op basis van jouw ratio en correctiefactor een (kleine) corrigerende bolus toedienen zo nodig.

Klinkt als een hoop gedoe voor een gezellig avondje, maar, als je er even één keer heel goed naar kijkt, en uitpuzzelt hoe jouw lijf reageert en wat voor jou werkt, heb je er alle daarop volgende keren alleen maar baat bij!

Ik had zelf in het begin weleens geen zin in al het gedoe en dan gokte ik maar wat, maar bijna altijd zat ik er toch naast en voelde ik me moe en dorstig de rest van de avond na het etentje… Zonde van het lekkere eten (en het geld). Dan liever iets meer hoofdrekenen.

Ik heb heel benieuwd of jullie nog tips hebben voor sushi! Eet je het wel eens? En hoe doe jij dat dan met je bolus?

Volgende editie: pizza en pasta!

Hmm… Nu heb ik honger gekregen.

Bronnen:
Robertien van ‘t Klooster, dietist Diabetes Centrum St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/142353-is-sushi-gezond-of-juist-niet-wat-zit-er-precies-in.html
http://www.fatsecret.nl/calorie%C3%ABn-voedingswaarde/algemeen/sushi