Welke voorbereidingen tref je als je type 1 diabetes hebt en op reis gaat?

Met type 1 diabetes kun je overal naar toe op vakantie, laten we dat voorop stellen. Maar tijdens je vakantie heb je geen zin in problemen.

Wanneer je type 1 diabetes hebt, loont het daarom om goed voorbereid te vertrekken. Verklaringen, verzekeringen en leenpompen: wij hebben een aantal belangrijke punten voor je op een rijtje gezet:

Verzekeringen

Houd er met je reis- en annuleringsverzekering rekening mee dat deze ‘diabetesvriendelijk’ is. In principe dekt je zorgverzekering en/of reisverzekering zorg in het buitenland (mits de kosten vergelijkbaar zijn als in Nederland), maar sommige verzekeraars kunnen moeilijk doen bij opname in het ziekenhuis als gevolg van je diabetes. Via DVN kun je een reisverzekering afsluiten die alles dekt. Op de website van DVN vind je ook meer informatie over hun insulinepompverzekering. Vraag bij je eigen WA-verzekering na wat zij vergoeden en kijk na welke zaken onder de garantie van je pomp vallen. Sla het in ieder geval het noodnummer van de fabrikant van je pomp (en ook van je ziekenhuis en van je apotheek) op in je telefoon!

Medisch Paspoort

Wil je graag je volledige medische gegevens bij je dragen, dan kun je het Europees Medisch Paspoort aanvragen via Med1pas. Dit is een creditcard met een kleine USB. Op deze kaart upload je je gegevens van Persoonlijk Gezondheidsdossier. Je maakt een account aan via de website en de info wordt automatisch vertaald in verschillende talen. Deze pas kost 24,95 en heb je binnen een dag in huis. Er is ook een (goedkoper) papieren Europees Medisch Paspoort, waar in elf verschillende talen de belangrijkste aandoeningen vermeld staan, welke medicijnen je gebruikt en wie te contacteren in geval van nood (ICE). Deze pas kun je aanvragen bij je arts, apotheek of koop hem bij het Puntenplein van DVN Winkel.

Europese zorgverzekeringspas

Via www.ehic.nl kun je gratis een Europese Zorgverzekeringskaart aanvragen. Mocht je in landen binnen de Europese Unie medische zorg nodig hebben, kan het via deze pas direct gedeclareerd worden bij je zorgverzekeraar. Je hoeft het bedrag van je behandeling dan niet zelf voor te schieten. Deze pas vervangt je Nederlandse zorgpas en kun je ook gewoon in Nederland gebruiken.

Vakantie leenpomp

Voor je insulinepomp bestaat er de vakantieleenpomp. Mocht je eigen pomp of PDM op vakantie stuk gaan, is er geen stress en kun je direct je reservepomp gebruiken. Op deze manier ben je niet afhankelijk van de service van je pompfabrikant, die trouwens per fabrikant ook weer verschilt. Voor Animas regel je dit via je hulpmiddelenleverancier en voor Accu-Chek, Omnipod en Medtronic insulinepompen kun je terecht bij de fabrikant zelf. Ook sommige ziekenhuizen bieden ook een vakantieleenpomp aan; vraag dit na bij je behandelaar. Hou er rekening mee dat je je pomp ruim van tevoren moet aanvragen en je het in een verpakking krijgt thuis gestuurd die je alleen mag openen als je de pomp ook werkelijk nodig hebt. Na je vakantie stuur je de leenpomp weer terug.

Update: Medtronic heeft in 2017 de voorwaarden voor een vakantie leenpomp gewijzigd. Ga je op vakantie in Europa krijg je geen leenpomp meer, maar geeft Medtronic je de garantie dat je binnen 24 uur op je vakantieadres een vervangende pomp krijgt. Klik hier voor meer informatie.

Vliegen

Omdat het in het bagageruim van het vliegtuig erg koud kan worden, is het verstandig om al je insuline in je handbagage mee te nemen. Indien je insuline te koud is geworden, kan het zijn werking verliezen (zie ook het kopje warmte & kou in dit artikel). Zorg dat je een medische verklaring mee hebt voor alle naalden, meters, pompen en insuline die je bij je draagt. Meestal heb je die niet nodig en is men op de vliegvelden wel bekend met mensen met diabetes en alle bijbehorende spullen, maar het is fijn om bij vragen direct iets voor handen hebt om te laten zien. De meeste ziekenhuizen hebben hier een standaard formulier voor. Mocht het ziekenhuis geen standaard formulier hebben, kan je ook een verklaring in verschillende talen downloaden via de wiki van DVN en laten ondertekenen door je specialist. Vraag voor de volledigheid bij je apotheek een medisch paspoort aan met een overzicht van al je medicijnen (dit kan meestal direct aan de bali voor je geprint/gemaakt worden). Zo kun je zonder stress door de controles!

Mocht je voor langere tijd weggaan en neem je daarom veel medische spullen mee, kun je bellen met je vliegmaatschappij of je een extra koffer of extra handbagage mee mag nemen. Alle maatschappijen hebben verschillende voorwaarden, maar in veel gevallen mag je zonder problemen extra kilo’s meenemen als daar een medische noodzaak voor is. Dus: eerst bellen voordat je extra geld gaat betalen voor een extra koffer of extra kilo’s!

Heb je een insulinepomp, hou er dan rekening mee dat deze beter niet door de röntgenscanner kan (de fabrikanten raden dit af). In het artikel ‘Röntgen en Bodyscanners kunnen schadelijk zijn voor insulinepomp en CGM’ kan je lezen waarom dit is, bij welke scanners dit geldt en wat je het beste kunt doen. Als je je pomp omhoudt, moet je meestal even gefouilleerd worden of wil men even je pomp ‘swipen’ om het op drugs te testen. In principe zou een metaaldetector niet af moeten gaan op je insulinepomp, maar je pomp/sensor zal wel oplichten op de Securty Scans (die scans op Schiphol waarbij je met je handen boven je hoofd moet). Waarschuw van tevoren dat je diabetes hebt en een pomp draagt. Het luchthavenpersoneel is inmiddels goed bekend met de verschillende pompen. Maak je dus niet druk, je bent niet de eerste met een insulinepomp. Wel wil men in sommige landen de pomp even apart controleren.

Warmte & Kou

Insuline is zeer gevoelig voor grote temperatuurwisselingen. Bevriezing en direct zonlicht zorgen er voor dat je de insuline niet meer kan gebruiken. Normaal gesproken kan insuline minstens 1 maand bewaard worden bij temperaturen tot 25 graden Celsius. Voor kortere periodes kun je je insuline dus bijna overal mee naar toe nemen. Het is echter wel verstandig om de temperaturen zo koel en constant mogelijk te houden. Koop speciale koeltasjes bij de apotheek of via je hulpmiddelenleverancier, of bewaar je insuline in een thermosfles of natte handdoek. Frio heeft ideale tasjes, in allerlei formaten. Je legt het tasje in koud water en de korreltjes zwellen op. De insuline blijft op die manier goed op temperatuur. Het koel houden geldt uiteraard ook voor glucagon. Heb je beschikking over een koelkast is dat natuurlijk de eenvoudigste en beste oplossing.

Hoe weet je of je insuline niet meer goed is?

Kortwerkende insuline wordt troebel als het beschadigd is door warmte en langwerkende insuline kan korrelig en soms bruinachtig worden. Ook zou je het kunnen merken aan je bloedsuikers. Ben je op vakantie en heb je onverklaarbare hoge bloedsuikers, kan het wellicht zijn dat je insuline wat te warm geweest is en daarom werkzaamheid heeft verloren. Wanneer je insuline één van deze kenmerken vertoont, of twijfel je, dan kan je de insuline beter niet meer gebruiken. Neem daarom voldoende en liefst extra insuline mee!

Ga je richting de sneeuw en neem je insuline mee naar buiten, zorg dat je het dan tegen je lichaam aan draagt om bevriezing te voorkomen. Insuline dat bevroren is geweest, heeft zijn werkzaamheid verloren en kan je daarom niet meer gebruiken.

Let op! Bloedsuikermeters en sensoren hebben ook een maximale en minimale temperatuur voor een goede werkzaamheid. Dit is per merk verschillend. Heeft je meter in de zon gelegen of voelt hij erg koud aan, dan kan je gemeten waarde sterk afwijken van wat het werkelijk is. In het boekje van je meter of op internet vind je de temperaturen waartussen je je meter kunt gebruiken. Warm hem op of koel hem af als je vermoedt dat hij te koud of te warm geworden is. Check je bloedsuiker daarna opnieuw om verkeerde interventies te voorkomen.

Ziek

Word je ziek of krijg je diarree tijdens je vakantie, dan is het belangrijk om je bloedsuikers goed in de gaten te houden. Blijf goed drinken om te voorkomen dat je uitdroogt. Zeker bij zonnige bestemmingen. Uitdroging kan sneller gebeuren als je type 1 diabetes hebt. Het is een wisselwerking: doordat je ziek bent kunnen je bloedsuikers afwijken en door afwijkende bloedsuikers kan je ziek worden en sneller uitdrogen. Het kan verstandig zijn om ketonenstrips (en een meter) mee te nemen. Ketonen in je bloed of urine zijn een teken van uitdroging en kunnen heel gevaarlijk zijn. Overgeven kan een gevolg zijn als je ketonen in je bloed hebt. Bel bij twijfel over ketonen altijd je eigen ziekenhuis (eventueel een achterwacht) voor advies. Sla ook het noodnummer van je ziekenhuis op in je telefoon! Neem ORS tabletten mee die je kan nemen bij diarree, want deze helpen tegen uitdroging. ORS tabletten kan je kopen bij een outdoor winkel, drogist of apotheek. Meer over ketonen lees je in het artikel: Diabetes & Het Lichaam – Ketonen.

Ander ritme

Tijdens je vakantie kan je insulinebehoefte sterk verschillen met een normale dag. Dit kan komen door temperatuur, ander slaapritme, meer/minder beweging en andere voeding. Het is natuurlijk vervelend als je vakantie beïnvloed wordt door bloedsuikers die van hoog naar laag vliegen. Bespreek daarom je reis met je behandelaar. Je kunt bijvoorbeeld andere basaalprofielen of tijdelijke basaalinstellingen proberen wanneer je een pomp hebt of je kunt je langwerkende insuline aanpassen of met andere schema’s werken wanneer je spuit. Er zijn ook richtlijnen te vinden hoe je tijdsverschillen op kunt lossen als je spuit, bijvoorbeeld in deze folder.

Overige tips:

• Neem voldoende spullen mee en verdeel het over verschillende tassen. Raak je één tas kwijt, dan kan je in ieder geval even vooruit.
• Sla alle telefoonnummers voor nood op in je telefoon of schrijf ze op. Denk aan: je reisverzekering, ziektekostenverzekering, noodnummer pompfabrikant, ziekenhuis en apotheek.
• Leg je reisgezelschap uit wat de tekenen van een hypo zijn en hoe ze je kunnen helpen. Laat bijvoorbeeld zien waar ze de glucagon kunnen vinden en wanneer ze die moeten gebruiken.
• Zorg dat je huidige basaalstanden ergens staan opgeslagen, zodat je ze makkelijk kan overnemen op een eventuele nieuwe pomp.
• Heb je door warmte last hebt van loslatende pleisters van infuussets of sensoren, kijk dan of je iets hebt aan de tips in het artikel: ‘Help, hij laat los! – Plakproblemen bij sensoren en infuussets‘

Fijne vakantie!