Een interview met de medisch psycholoog – Emiel Boogerd

Het kamertje van de medisch psycholoog lijkt soms een beetje geheimzinnig. Voor sommigen zit de drempel tot halverwege het plafond en wat daarbinnen nu precies gebeurt lijkt spannend en onvoorspelbaar als je er nog nooit bent geweest. Hoog tijd om een kijkje te nemen!

Ik werd ontvangen bij Diabeter Zuid, een kliniek die helemaal gespecialiseerd is in het behandelen van mensen met type 1 diabetes en ben meteen onder de indruk van de gezelligheid daar: het is klein, zorgverleners lopen bij elkaar binnen, lachen, en het wachthoekje is een stuk gezelliger dan de geestdodende, prikkelarme ruimte in mijn eigen ziekenhuis. Ik mag op bezoek bij Emiel. Hij werkt bij Memphys, een GGZ-instelling die integraal werkt, de mens centraal stelt en samenwerkt met partnerorganisaties, waaronder Diabeter. Het psychologen-team van Memphys waarin Emiel werkt, heeft zich gespecialiseerd in de behandeling van psychosociale problemen bij kinderen, jongeren en volwassenen met diabetes type 1.

De medisch psycholoog

Emiel vertelt me over die samenwerking: het is hartstikke handig. Er zijn medisch psychologen aanwezig in alle gebouwen van Diabeter, waardoor alle zorgverleners goed met elkaar kunnen overleggen. Dat doen ze overigens nooit zomaar: je moet daar eerst een formuliertje voor tekenen, vertelt Emiel: ‘Details blijven sowieso altijd hier in de kamer. Tenzij het iets is wat écht heel belangrijk is voor iemands behandeling of als het om schadelijke of gevaarlijke situaties gaat, maar dat komt gelukkig bijna nooit voor.’

Emiel is helemaal thuis in de diabeteswereld. Na zijn studie orthopedagogiek liep hij stage in het ziekenhuis in Nijmegen, waarna hij in een project is gerold om een online polikliniek te ontwikkelen voor kinderen en jongeren met type 1. Daarna is hij via via terechtgekomen bij Diabeter en hij heeft het er naar zijn zin: ‘Diabeter verleent behoorlijk intensieve zorg. Er is veel contact, we zijn laagdrempelig bereikbaar en doen een stapje meer voor patiënten. We maken graag gebruik van nieuwe technologie en doen onderzoek naar nieuwe behandelmethoden. Ik denk dat dat goed is voor veel mensen. Diabetes is een ziekte die je 24/7 hebt, zonder vakanties en pauzes, en de zorg mag daar best op aangepast worden.’

Psychische klachten?

Je kunt voor een boel verschillende problemen terecht bij medische psychologie. Emiel vertelt dat ze vaak mensen ontvangen na de diagnose, omdat dat echt een flinke klap kan zijn: ‘Na zo’n diagnose ontstaan er regelmatig angst- of somberheidsklachten. Soms hebben mensen ook traumagerelateerde klachten, door bijvoorbeeld vervelende ervaringen in het ziekenhuis. Meestal vlakt dat vanzelf weer af, maar bij ongeveer ⅓ van de mensen blijven de klachten bestaan. Diabetes is soms een druppel waardoor je emmer overloopt en dan zijn we er om mensen daarbij te helpen.’

Soms ziet hij ook forsere klachten: ‘We zien mensen die veel last hebben van prikangst en bij jongvolwassenen zien we veel somberheidsklachten. Soms komen er hele gezinnen, omdat diabetes ook een probleem kan zijn binnen het gezin.’ Emiel vertelt dat de mensen die om je heen staan ontzettend belangrijk zijn: ‘Ook als je geen kind meer bent, hebben de mensen om je heen, je ouders, vrienden of partner, invloed op je. Soms wil je zelf je gedrag wel veranderen, maar verandert de omgeving niet met je mee. Het is belangrijk om daar ook aandacht aan te besteden!’

Wanneer zoek je hulp?

Diabetes is klote. Iedereen zit er wel eens doorheen. Zelf heb ik ook wel eens momenten dat ik mijn insulinepomp het liefst door het raam heen smijt. Maar wat is het moment dat het slim is om daarbij hulp te zoeken? Emiel vertelt: ‘Als je je pomp of spuiten buiten laat liggen en niet meer opraapt, of als je ze wel opraapt, maar het allemaal ontzettend zwaar is, of als je merkt dat je ze wel heel vaak uit het raam wil gooien. Het is belangrijk om te bedenken wat je zelf wilt. Als je er prima mee kunt leven dat je somber bent of er nogal doorheen zit, en je bent niemand tot last, dan is dat oké. Maar als je je niet prettig voelt en dingen wilt veranderen, dan is er hulp beschikbaar. Soms denken mensen: ‘Diabetes is nu eenmaal gewoon kut’. Dat is op een bepaalde manier wel zo, maar je kunt wél leren om er op een andere manier tegenaan te kijken. Je moet jezelf de vraag stellen of je het waard vindt om wat tijd, moeite en energie in jezelf te steken’.

Waarom medische psychologie?

Met psychische klachten of problemen kun je natuurlijk ook gewoon naar de huisarts of naar de eerstelijns GGZ. Toch is juist die aparte tak van de psychologie, de medische psychologie, heel belangrijk bij diabetes: ‘Uiteindelijk komt het in je behandeling altijd neer op een stukje gedachten en gedrag. Je kunt nog zoveel pompen aan je lijf plakken en zo vaak prikken als je wil… je behandeling valt of staat bij een stukje motivatie en actie. Daar valt heel veel winst te behalen!’

Een medisch psycholoog heeft bovendien, naast een boel kennis uit de psychologie, ook veel kennis over lichamelijke aandoeningen zoals diabetes. Uiteindelijk heeft alles invloed op elkaar: ‘Iets hoeft niet per se veroorzaakt te zijn door je diabetes. Het kan er ook gevolgen voor hebben. Denk maar eens aan wat stress met je bloedsuikerwaardes doet. Ik denk dat het fijn is om iemand tegenover je te hebben die iets van het ziektebeeld af weet. Soms lijkt het misschien geen rol te spelen, maar kan het toch belangrijk zijn.’

In behandeling?

Bij medische psychologie kom je meestal terecht door middel van een doorverwijzing van een arts. Daar kun je gewoon naar vragen. Emiel vertelt me hoe een eerste afspraak eraan toe gaat: ‘Meestal heb ik al wat voorkennis over iemand door te overleggen met de verpleegkundige. Op een eerste afspraak komen er eerst wat zakelijke dingen aan bod. Ik vertel wie ik ben en wat ik doe, leg dingen uit en vraag wat iemand hier brengt. Ik probeer een zo compleet mogelijk beeld van iemand te krijgen. Niet alleen van de diabetes, maar ook van de hele mens eromheen. Aan het einde van zo’n gesprek vat ik alles samen en kijk ik of een behandeling nuttig kan zijn en maak ik een plan.’

Hoe de behandeling er uiteindelijk uitziet, is afhankelijk van de hulpvraag. Vaak duren de behandelingen bij medische psychologie iets langer, aangezien de problemen wat complexer zijn omdat het gaat om een psychisch probleem in combinatie met een lichamelijke ziekte. Emiel vertelt over de behandeltechnieken die hij gebruikt: ‘Over het algemeen praat ik veel met mensen, soms met het gezin of de partner erbij. Dat kan heel belangrijk zijn. Ik gebruik technieken uit de cognitieve gedragstherapie. Dat betekent dat je veel kijkt naar je gedachtes en gevoelens en het gedrag dat je op basis daarvan vertoont. EMDR is een speciale techniek die ik gebruik bij trauma’s en soms geef ik ook schematherapie om inzicht te krijgen in gedragspatronen. Dan werk ik bijvoorbeeld meer met stoelen en de ruimte. Als er specifieke vragen bij me terecht komen, verwijs ik mensen ook wel eens door.’

Een tip

Als afsluiter geeft Emiel me nog een tip mee: ‘Over het algemeen is het belangrijk om te focussen op wat je doet en niet op wat je presteert. Het helpt niet om eindeloos te bekijken of je bloedsuikerwaardes wel ‘goed’ zijn. Het helpt wél om te kijken wat je ervoor gedaan hebt om ervoor te zorgen dat het ‘goed’ gaat.’

Heb jij psychische klachten? De medische psychologie bestaat niet voor niets. Heb het er eens over met je arts of diabetesverpleegkundige. Zij kunnen helpen met het zoeken naar de beste hulp die voor jou beschikbaar is!